Eiwitkwaliteit en benutting

Binding van stikstof in de bodem

Het gewas heeft stikstof nodig om eiwit te kunnen maken. Stikstof bestaat in verschillende vormen:  nitraat, ammonium en ureum. Deze vormen van stikstof leiden tot een andere benutting van voedingsstoffen in bodem, gewas en het dier. Om dit te illustreren kijken we naar de natuurlijke stikstofkringloop.

Verschillende gewassen kunnen stikstof uit de lucht binden. Zo kunnen vlinderbloemigen de moleculaire stikstof (N2) uit de lucht halen en vastleggen als ammonium  (NH4+). Plantenresten en dierlijke resten worden in de bodem door micro-organismen (het bodemleven) ook afgebroken tot ammonium (NH4+). Deze natuurlijke processen zorgen ervoor dat ammonium positief geladen is. Dat doet de natuur zodat deze stikstofvorm kan binden aan de negatief geladen organische stof, koolstof (C-). 

Nitraat (NO3-) is een stikstofverbinding en een essentiële voedingsstof voor planten. De stof wordt opgenomen via de wortels uit de bodem. De natuur maakt in eerste instantie geen nitraat (NO3-) omdat dit negatief geladen element zich niet kan binden. Omdat nitraat zich niet kan binden in de bodem zit het altijd in het bodemvocht. Teveel vocht in de bodem geeft dus risico op uitspoeling van nitraat of risico op denitrificatie (bacteriën halen de zuurstof van NO3- af en stikstof gaat als N2 weer de lucht in). Deze verliezen van stikstof wil je zoveel mogelijk voorkomen. 

Benutting van eiwit 

Hoe neemt de plant eiwit op en in welke vorm is deze weer beter benutbaar voor de koe? Dit kunnen we uitleggen aan de hand van de natuurlijke processen. Als de natuur zijn gang mag gaan wordt het eiwit als puur eiwit en NDF-gebonden-eiwit vastgelegd. Dit zijn de eiwitten die de herkauwers goed kunnen benutten. Het ruw eiwit op de kuilanalyses bestaat ook uit NPN-verbindingen (niet-eiwit stikstof) en peptiden. Dit zijn de snelle fracties. Plat vertaald is dat je onbestendige eiwitbalans (OEB). Veel OEB in de kuil maakt dat je minder van die kuil kunt voeren en heeft lage eiwitbenutting als gevolg. 

Stel dat we nitraat gaan bemesten en en het spoelt niet uit en vervluchtigd niet. De natuurlijke stikstofkringloop zorgt voor een hoeveelheid nitraat dat het gewas nodig heeft. Door het opbrengen van extra nitraat en meer blad verdamping wordt het gewas gedwongen meer nitraat op te nemen. Onze ervaringen zijn dat dit tot meer NPN-verbindingen en peptiden, wat leidt tot een hogere OEB.

De huidige ontwikkelingen in de landbouwsector vragen om meer gras en meer graskuil en een hogere eiwit benutting van eigen land. Daarom moeten we naar een betere verhouding tussen darmverteerbaar eiwit (DVE) en OEB in het gewas en de graskuil.

Voor meer informatie over de benutting van eiwit door plant en dier, klik hier.